Gogora Institutuak Memoriaren Eguna dela eta antolatutako ekitaldian, Lehendakariak eta María Jesús San José Justizia eta Giza Eskubideetako sailburuak parte hartu dute.
Lehendakariak mezu bat helarazi die euskal gazteei Memoriaren Egunaren ospakizunetan: "itaundu egin nahi nituzke, jakin-mina piztu, ikasteko gogoa piztu. Memoriaren Egun honetan atzokoari begiratzen diogu, etorkizun hobea eraikitzeko". Bestalde, María Jesús San José Justizia eta Giza Eskubideetako sailburuak euskal gizartea duindu zuten pertsonen funtsezko zeregina aldarrikatu du, terrorismoaren eta indarkeriaren aurrean "isiltasunaren zurrunbiloa" hautsiz. Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak Gasteizen antolatutako ekitaldian parte hartu dute biek.
Pradalesek memoria "printzipio eta balio etiko eta demokratikoen" gainean eraiki behar dela gogorarazi du. Egiaren gainean eraiki". Memoria "zintzoa, argia eta bidezkoa", sufrimenduaren mailakoa, "hainbeste urtetako izuaren, bidegabekeriaren eta minaren" ondoren. Eta memoria horrek "osoa" izan behar duela gaineratu du, "diskriminaziorik eta ahanzturarik gabe. Memoria ez-errebantxista, kritikoa eta autokritikoa, kontakizun autojustifikatzaileak eta autokonplazentziazkoak gaindituko dituena".
Hori guztia "iraganeko akatsak berriro ez errepikatzeko". Lehendakariak bere buruari galdetu dio "zer pentsatu ahal izango duen 14 edo 16 urteko pertsona batek gu hemen ikusten gaituenean. Gure betebeharra pertsona horrekin dagoela sentitzen dut". Eta gaineratu duenez, "hori da belaunaldi gazteentzako zentzua: ezagutzea, inoiz ez errepikatzeko".
Era berean, Lehendakariak bi esperientzia propio gogorarazi ditu. Bata haurra nintzenekoa eta bestea gaztea nintzenekoa. "Gogoan dut poliziaren abusua jasan zuen pertsona batekin izan nuen lehen harremana. Santurtzin izan zen. 9 urteko ume bat nintzen". Pradalesek adierazi du esperientzia hark markatuta utzi zuela eta urte batzuk geroago jakin zuela "zer gertatu zitzaion". Gainera, gogora ekarri du "larunbatero" gazte taldeek kaleak zeharkatzen zituztela "aurretik jartzen zitzaien guztiari su emanez", eta "estanpa" hori "asteburuetako errutina tristearen parte" zela.
Lehendakariak aitortu du esperientzia horiek "haurra edo gaztea nintzeneko nire bizipen pertsonalaren adibideak" direla, baina, tamalez, euskaldun guztiek bezala, "askoz larriagoak" ziren batzuk gogoratzen zituela. “Gurekin ez dauden pertsonak, bahituak izan zirenak edo beren bizitzako urte askotan beldurrez bizi behar izan zutenak ".
Indarkeriaren errealitate triste eta krudel horren aurrean, euskal gizartearen "gehiengo handiak" modu "espontaneoan eta zintzoan" erreakzionatu zuen, lehendakariaren hitzetan, eta "hainbat modutan" adierazi zen, "espazio publiko zein pribatuetan". Erreakzio hori "beti egon da hor" eta "bidezkoa da aitortzea".
Justizia eta Giza Eskubideetako sailburuak, bestalde, sarritan modu anonimoan eta, batzuetan, keinu publikoen bidez, beldurrari eta isiltasunari aurre egitea aukeratu zutenak gogorarazi ditu, askotan "prezio altua" ordainduta.
San Josek nabarmendu du, biktimengana hurbiltzea aukeratu zuten gizonak eta emakumeak, gertutasuna erakutsiz eta aurrez aurre begiratuz. Begirada horrek "giza berotasun pixka bat" transmititzen zuela adierazi du, eta azpimarratu du, gaur egun ekintza horiek "txikiak edo hutsalak" diruditen arren, bere garaian "hainbestetan ulertu gabeko eta aintzat hartu gabeko min batentzat baltsamoa" zirela.
Ildo horretan, pertsona horiek "askatasunean, duintasunean eta tolerantzian" oinarritutako euskal gizartea eraikitzeko egiten duten "ekarpena" gogoratzearen, aitortzearen eta balioestearen garrantzia azpimarratu du. Bere ustez, gizon eta emakume horiek "Euskadiko memoria demokratikoaren maila garrantzitsuak" dira, eta "kontakizun partekatua" eraikitzeko gaur egungo prozesuan funtsezkoa da "balio demokratikoak, indarkeriarik eza eta une zailetan bizikidetza" defendatu zutenen ahaleginak berreskuratzea.
Memoriaren Egunaren oroitzapenak, terrorismoaren eta legez kanpoko polizia-indarkeriaren biktimak oroitu eta omentzeko, iraganaren hausnarketa kritikoa egitea du helburu.
Gaurko ekitaldia Imanol Pradales lehendakariak zuzendu du eta Eusko Jaurlaritzako ia sailburu guztiak bildu ditu. Justizia eta Giza Eskubideen Sailetik honako hauek izan dira: Alfredo Retortillo eta Alfonso Gómez sailburuordeak eta Alberto Alonso Gogorako zuzendaria, eta erakundeetako agintari nagusiak: Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko presidentea, Marisol Garmendia Gobernuko ordezkaria eta María del Mar Dabán ordezkariordea, Irma Basterra Arabako Batzar Nagusietako presidentea, Ramiro González eta Elixabete Etxanobe Arabako eta Bizkaiko diputatu nagusiak, eta Irune Berasaluze Gipuzkoako Foru Aldundiko bozeramailea, Maider Etxebarria Gasteizko alkatea eta Beatriz Artolazabal lehen alkateordea, Esther Apraiz EUDELeko presidentea, EAJ-PNV, EHBildu, PSE-EE eta Sumareko legebiltzarkideak.
Ekitaldian izan dira, besteak beste, Euskadin atentatua egin duten talde terroristen biktimak eta legez kontrako polizia-indarkeriaren biktimak; haiekin batera, memoriaren eta bizikidetzaren arloko erakundeetako ordezkariak, hala nola Fernando Buesa Blanco Fundazioa, Baketik Terrorismoaren Biktimen Oroimenezko Zentroa eta Egiari Zor; eta Ertzaintzako, Guardia Zibileko eta Polizia Nazionaleko ordezkariak.